Op en neer door de Berry en de Limousin
Hou je van natuur, platteland, historische dorpen, abdijen, kastelen, lekker eten, maar vooral van rust dan ben je hier op de juiste plaats. Een tocht door de Haut-Limousin en de aangrenzende natuurparken van de Brenne en de Périgord-Limousin is niet meer of minder dan een confrontatie met ... je eigen ik.
|
Route barrée
In 917 richt de edele Ebbes de Nobles de abdij Déols op, naar voorbeeld van de enkele jaren voordien gebouwde prestigieuze abdij van Cluny. Zijn navolgelingen bouwen een eerste kasteel op de oever van de Indre. Een versterkt dorp komt tot ontwikkeling en krijgt in 1112 de naam Château Raoul, verwijzend naar Raoul le Large, één van die navolgelingen. Later wordt dit samengetrokken tot Châteauroux en is nu de hoofdstad van de regio Indre, ons startpunt voor een fietstocht door enkele dunbevolkte natuurstreken. Ten zuiden van de stad fietsen we door het domaniaal woud van Châteauroux naar het meest oostelijk deel van het regionaal natuurpark van de Brenne, het land van de duizend vijvers. Dat er eigenlijk 2000 zijn, maar hier in het oostelijke deel proportioneel minder voorkomen. Bij het buiten rijden van het woud rijden we een bord ‘Route barrée à 5 km’ voorbij waar we geen gehoor aan geven met de veronderstelling dat te voet of per fiets overal langsheen te komen is. Fout! De Franse wegenwerkers zwichten niet voor onze smeekbede om ons vrijgeleide te geven langs de 10 m brede werfput. Integendeel, we moeten terug en omrijden. Het is hier niet van even links en rechts een ommetje te rijden, maar over een heuvel heen naar het eerstvolgend valleitje om dan na meerdere kilometers, enkele pedaaltrappen achter de werf, terug op onze route te komen. Enkele dorpen verder hebben we weer prijs, maar kunnen ditmaal de ellenlange, voor alle verkeer aangelegde, omleiding deels inkorten door een grindweg te nemen. We zijn nog maar net weg en hebben al 10 extra kilometers op de teller staan. Gelukkig treedt de volgende ‘Route barrée’ pas overmorgen in werking en komt de ‘Tour de France’ volgende week pas langs. Want grote borden melden ons dat enkele wegen op onze route daar ook voor worden gebarreerd. |
Stiltepijn
We merken dat we richting Limousin fietsen, gestadig winnen we hoogte. Maar daarvoor moeten nog we eerst de riviervalleien van de Creuse en de Anglin kruisen. In ijltempo gaat het daarbij naar beneden, in kruipmodus terug naar boven. Ertussen komen we voorbij aan het kasteel van Chazelet. Het kasteel maakte deel uit van de romans ‘Le Docteur mystériuex’ en ‘La Fille du marquis’, gepubliceerd door Alexandre Dumas, auteur van ‘De drie Musketiers’. Hij is zowat de enige link die we met d’Artagnan kunnen leggen op deze lus. Over de route die d’Artagnan te paard aflegde tussen zijn geboortestreek en Parijs om toe te treden tot de Gardes Françaises is weinig geweten. Om de leegte te overbruggen tussen de Dordogne en de koningskastelen van de Loire gingen we op zoek naar een interessant fietstraject door de Limousin en dit met name de Haut Limousin en de Périgord-Limousin in de regio’s Haute Vienne, Vienne en Dordogne.
De rivier de Anglin kondigt de overgang aan van de Brenne naar de Limousin. In het valleitje net daarvoor ligt het geklasseerde toeristenstadje Saint-Benoît-du-Sault. We fietsen via de smalle middeleeuwse steegjes doorheen het middeleeuwse centrum en een oude stadspoort naar de kerk en de oude priorij, gesticht door de benedictijnenmonnik Saint-Benoît. Of het riviertje de naam Portefeuille draagt om de mensen geld afhandig te maken is ons niet geweten. Het is wel zowat de enige gelegenheid op deze etappe om geld aan uit te geven, want rust en eenzaamheid kenmerken de streek. In één van de piepkleine gehuchtjes zien we zowaar een kranig oud vrouwtje op straat wat we vereenzelvigen als de laatste bewoner. Typerend daarvoor is ons logement in een B&B bij Belgen, 5 km buiten het dorpje Saint-Léger-Magnazeix dat op zichzelf maar een tiental huizen groot is. Ze ligt aan het einde van een wegje in the middle of nowhere. Gelukkig reserveerden we er de table d’hôte voor ons avondeten, want hier op zoek gaan naar een restaurant in de buurt lijkt ons niet evident? Het avondeten met stoofpot van het Limousinrund als hoofdingrediënt wordt op het terras geserveerd. Stil dat het hier is. Zo stil dat je er hoofdpijn van krijgt, grapt Sonja. Een uur na het diner, gaat het ligt plots uit. Een elektriciteitspanne over 5 departementen naar het blijkt. Naast doodstil is het nu ook pikkedonker.
We merken dat we richting Limousin fietsen, gestadig winnen we hoogte. Maar daarvoor moeten nog we eerst de riviervalleien van de Creuse en de Anglin kruisen. In ijltempo gaat het daarbij naar beneden, in kruipmodus terug naar boven. Ertussen komen we voorbij aan het kasteel van Chazelet. Het kasteel maakte deel uit van de romans ‘Le Docteur mystériuex’ en ‘La Fille du marquis’, gepubliceerd door Alexandre Dumas, auteur van ‘De drie Musketiers’. Hij is zowat de enige link die we met d’Artagnan kunnen leggen op deze lus. Over de route die d’Artagnan te paard aflegde tussen zijn geboortestreek en Parijs om toe te treden tot de Gardes Françaises is weinig geweten. Om de leegte te overbruggen tussen de Dordogne en de koningskastelen van de Loire gingen we op zoek naar een interessant fietstraject door de Limousin en dit met name de Haut Limousin en de Périgord-Limousin in de regio’s Haute Vienne, Vienne en Dordogne.
De rivier de Anglin kondigt de overgang aan van de Brenne naar de Limousin. In het valleitje net daarvoor ligt het geklasseerde toeristenstadje Saint-Benoît-du-Sault. We fietsen via de smalle middeleeuwse steegjes doorheen het middeleeuwse centrum en een oude stadspoort naar de kerk en de oude priorij, gesticht door de benedictijnenmonnik Saint-Benoît. Of het riviertje de naam Portefeuille draagt om de mensen geld afhandig te maken is ons niet geweten. Het is wel zowat de enige gelegenheid op deze etappe om geld aan uit te geven, want rust en eenzaamheid kenmerken de streek. In één van de piepkleine gehuchtjes zien we zowaar een kranig oud vrouwtje op straat wat we vereenzelvigen als de laatste bewoner. Typerend daarvoor is ons logement in een B&B bij Belgen, 5 km buiten het dorpje Saint-Léger-Magnazeix dat op zichzelf maar een tiental huizen groot is. Ze ligt aan het einde van een wegje in the middle of nowhere. Gelukkig reserveerden we er de table d’hôte voor ons avondeten, want hier op zoek gaan naar een restaurant in de buurt lijkt ons niet evident? Het avondeten met stoofpot van het Limousinrund als hoofdingrediënt wordt op het terras geserveerd. Stil dat het hier is. Zo stil dat je er hoofdpijn van krijgt, grapt Sonja. Een uur na het diner, gaat het ligt plots uit. Een elektriciteitspanne over 5 departementen naar het blijkt. Naast doodstil is het nu ook pikkedonker.
Saint-Benoît-du-Sault
Heen over de heuvels van de Haut-Limousin
Naar buiten kijken en een ree door de haag richting bos zien huppelen, noem ik best een leuk begin om de dag aan te vatten. De Limousin is dan wel rustgevend, maar de heuvels zijn niet van de zachtaardigste. Geregeld komen we borden tegen van de toeristische route van de Haut-Limousin. En ‘Haut’ spreekt voor zich, dat is niet op zeeniveau. Zelfs het fietspad naar de oever van het recreatiemeer ‘Lac de Saint-Pardoux’, loopt 9 % omhoog. Vanwege de eenzame streek hebben we ons voorgenomen om iedere dag bij de eerste de beste bakker of bar/café ons te voorzien van belegde broodjes. Onze thermos voorzien we bij vertrek al van thee. Zodat we ons verder geen zorgen moeten maken om ‘s middags eten te vinden en om het even waar halt kunnen houden voor onze lunch. En waar kan dit beter dan op een picknickbank onder de bomen op het strand van het meer. Het fietspad maakt deel uit van de fietsroute die het meer verbindt met Limoges. Daar moeten wij ook naartoe en we gaan er vanuit dat zo een uitgezette fietsroute minder intensief is. Radicaal verkeerd gedacht dus, de ene helling volgt de andere op. Tot de weidse blik boven op de hoogste verheffing van onze rit de afdaling aankondigt in de vallei van de Vienne. Na de fikse afdaling fietsen we, deels onverhard, een tijdje over de rivieroever. Via de oude middeleeuwse brug steken we de Vienne over voor de klim naar de kathedraal en de tuin van de bisschop met zijn panoramaterras. Via de ‘Rue de Boucherie’ met zijn typerende vakwerkhuizen, representatief voor de historische kern, verlaten we over de heuvelrug de hoofdstad van de Limousin.
Naar buiten kijken en een ree door de haag richting bos zien huppelen, noem ik best een leuk begin om de dag aan te vatten. De Limousin is dan wel rustgevend, maar de heuvels zijn niet van de zachtaardigste. Geregeld komen we borden tegen van de toeristische route van de Haut-Limousin. En ‘Haut’ spreekt voor zich, dat is niet op zeeniveau. Zelfs het fietspad naar de oever van het recreatiemeer ‘Lac de Saint-Pardoux’, loopt 9 % omhoog. Vanwege de eenzame streek hebben we ons voorgenomen om iedere dag bij de eerste de beste bakker of bar/café ons te voorzien van belegde broodjes. Onze thermos voorzien we bij vertrek al van thee. Zodat we ons verder geen zorgen moeten maken om ‘s middags eten te vinden en om het even waar halt kunnen houden voor onze lunch. En waar kan dit beter dan op een picknickbank onder de bomen op het strand van het meer. Het fietspad maakt deel uit van de fietsroute die het meer verbindt met Limoges. Daar moeten wij ook naartoe en we gaan er vanuit dat zo een uitgezette fietsroute minder intensief is. Radicaal verkeerd gedacht dus, de ene helling volgt de andere op. Tot de weidse blik boven op de hoogste verheffing van onze rit de afdaling aankondigt in de vallei van de Vienne. Na de fikse afdaling fietsen we, deels onverhard, een tijdje over de rivieroever. Via de oude middeleeuwse brug steken we de Vienne over voor de klim naar de kathedraal en de tuin van de bisschop met zijn panoramaterras. Via de ‘Rue de Boucherie’ met zijn typerende vakwerkhuizen, representatief voor de historische kern, verlaten we over de heuvelrug de hoofdstad van de Limousin.
Lac de Saint-Pardoux
De groene Périgord-Limousin
Onze rit vandaag gaat naar Périgueux, de hoofdstad van de Périgord en dit door de natuurstreeke Périgord-Limousin die in de Dordogne de Périgord Vert voor een groot deel overlapt. Vert staat voor groen, landschappelijk en bosrijk schoon met zowat halverwege de stad Thiviers, hoofdstad van de Foie Gras van de Périgord Vert. De zondagvoormiddagmarkt op het plein met kerk en kasteel loopt net ten einde als we er toekomen. Over de Voie Verte van de vallei van de Isle gaat het uiteindelijk naar Périgueux, hoofdstad van de Périgord en keerpunt van onze 7-daagse. Het prachtige historische centrum en de Romeinse resten bezochten we al op onze vorige lus door Zuidwest Frankrijk. Over een stukje Voie Verte rijden we de stad uit om voorbij aan de Romaanse abdij van Chancelade een voornamelijke noordwaartse richting in te slaan. De overgang naar de vallei van de Dronne heeft zowel een lange gematigde, een pittige kuitenbijter als een fikse afdaling naar de vallei van de Dronne in petto. Het toeristenstadje Brantôme, het Venetië van de Périgord, is volledig door de Dronne omgeven en wordt overheerst door de aan de rivier gelegen benedictijnenabdij Saint-Pierre. Het ligt op één van de routes naar Compostela. Bij een terrasjesgang zien we meerdere pelgrims aan ons voorbij trekken. Er volgt een lang rustig traject door de valleien van de Dronne en de Trincou. In Villars gaat het dan langgerekt nog eens een heuvel over naar het idyllische dorpje Saint-Jean-de-Côle. Een gerechtvaardigde oversteek laat zich blijken, want dit is een juweel van een historische dorp. Over een oude met keien geplaveide brug, voorbij een watermolen en oude huisjes bereiken we een plein met het prachtige Romaanse ensemble van kerk en kasteel. De fietsroute V92 ‘La Flow Vélo’ die voor een stuk over een halfverharde Voie Verte loopt, brengt ons naar Nontron. De hoofdplaats van de Périgord Vert is gebouwd op de heuvelwand van de vallei van de Bandiat.
Onze rit vandaag gaat naar Périgueux, de hoofdstad van de Périgord en dit door de natuurstreeke Périgord-Limousin die in de Dordogne de Périgord Vert voor een groot deel overlapt. Vert staat voor groen, landschappelijk en bosrijk schoon met zowat halverwege de stad Thiviers, hoofdstad van de Foie Gras van de Périgord Vert. De zondagvoormiddagmarkt op het plein met kerk en kasteel loopt net ten einde als we er toekomen. Over de Voie Verte van de vallei van de Isle gaat het uiteindelijk naar Périgueux, hoofdstad van de Périgord en keerpunt van onze 7-daagse. Het prachtige historische centrum en de Romeinse resten bezochten we al op onze vorige lus door Zuidwest Frankrijk. Over een stukje Voie Verte rijden we de stad uit om voorbij aan de Romaanse abdij van Chancelade een voornamelijke noordwaartse richting in te slaan. De overgang naar de vallei van de Dronne heeft zowel een lange gematigde, een pittige kuitenbijter als een fikse afdaling naar de vallei van de Dronne in petto. Het toeristenstadje Brantôme, het Venetië van de Périgord, is volledig door de Dronne omgeven en wordt overheerst door de aan de rivier gelegen benedictijnenabdij Saint-Pierre. Het ligt op één van de routes naar Compostela. Bij een terrasjesgang zien we meerdere pelgrims aan ons voorbij trekken. Er volgt een lang rustig traject door de valleien van de Dronne en de Trincou. In Villars gaat het dan langgerekt nog eens een heuvel over naar het idyllische dorpje Saint-Jean-de-Côle. Een gerechtvaardigde oversteek laat zich blijken, want dit is een juweel van een historische dorp. Over een oude met keien geplaveide brug, voorbij een watermolen en oude huisjes bereiken we een plein met het prachtige Romaanse ensemble van kerk en kasteel. De fietsroute V92 ‘La Flow Vélo’ die voor een stuk over een halfverharde Voie Verte loopt, brengt ons naar Nontron. De hoofdplaats van de Périgord Vert is gebouwd op de heuvelwand van de vallei van de Bandiat.
Saint-Jean-de-Côle
Het bloedbad van Oradour-sur-Glane
Tussen Nontron en Montmorillon ligt de regio Haute Vienne waartoe het oostelijk gedeelte van de Haut Limousin behoort. Deze rit door landschappelijk mooi staat in het teken van drie monumentale sites: het landgoed en domein van Ballerand, het middeleeuws kasteel en domein van Brie en het kasteel van Rochechouart. Rochechouart is een historische plaats waar 200 miljoen jaar terug een meteoriet met 1,5 km doorsnede tegen 72000 km/uur insloeg. We gaan een kijkje nemen bij de gotische brug en de oude stadspoort, in de vallei beneden het kasteel. Het Karakteristiek handschoenstadje Saint-Junien aan de Vienne is onze etappeplaats. De eerste historische confrontatie de volgende dag is een pijnlijke. Op 10 juni 1944 overvalt een Duitse pantserdivisie het dorp Oradour-sur-Glane. Ze drijven de mannen in graanschuren en fusilleren hen. De vrouwen en kinderen steken ze in de imposante kerk met een doos vol explosieven. De overlevenden die naar buiten proberen te ontsnappen worden doodgeschoten. Bij de grootste massaslachting door de Duitse nazi's op burgers in Frankrijk, vinden 642 mensen er de dood. Het kapotgeschoten dorp is in de toestand behouden zoals de Duitsers het achter lieten. Aan de rand ervan is een herdenkingscentrum opgericht.
Tussen Nontron en Montmorillon ligt de regio Haute Vienne waartoe het oostelijk gedeelte van de Haut Limousin behoort. Deze rit door landschappelijk mooi staat in het teken van drie monumentale sites: het landgoed en domein van Ballerand, het middeleeuws kasteel en domein van Brie en het kasteel van Rochechouart. Rochechouart is een historische plaats waar 200 miljoen jaar terug een meteoriet met 1,5 km doorsnede tegen 72000 km/uur insloeg. We gaan een kijkje nemen bij de gotische brug en de oude stadspoort, in de vallei beneden het kasteel. Het Karakteristiek handschoenstadje Saint-Junien aan de Vienne is onze etappeplaats. De eerste historische confrontatie de volgende dag is een pijnlijke. Op 10 juni 1944 overvalt een Duitse pantserdivisie het dorp Oradour-sur-Glane. Ze drijven de mannen in graanschuren en fusilleren hen. De vrouwen en kinderen steken ze in de imposante kerk met een doos vol explosieven. De overlevenden die naar buiten proberen te ontsnappen worden doodgeschoten. Bij de grootste massaslachting door de Duitse nazi's op burgers in Frankrijk, vinden 642 mensen er de dood. Het kapotgeschoten dorp is in de toestand behouden zoals de Duitsers het achter lieten. Aan de rand ervan is een herdenkingscentrum opgericht.
Saint-Junien
Oradour-sur-Glane
De eenzaamheid zelve
Montmorillon ligt aan de rivier de Gartempe. We passeren het Maison Dieux met historische kapel, in de middeleeuwen opgericht om pelgrims en zieken te huisvesten. Montmorillon draagt de titel van ‘Stad van het schrift en de boekhandelaars’. De smalle centrumstraatjes met vele oude boekhandels leiden voorbij de van fresco’s voorziene kerk Notre Dame naar de oude brug over de Gartempe. Nog enkele kleine lichte hellingen tussen de rivieren Gartempe en Anglin en we fietsen het regionaal natuurpark van de Brenne binnen. Een natuurgebied gevormd door mensenhanden tijdens de middeleeuwen, opgebouwd uit een mozaïek van een 2000-tal vijvers die traditioneel gebruikt werden voor de viskwekerij. Vandaag is dit gebied met een uitzonderlijke fauna en flora een uniek overwinterings- en broedgebied voor vele zeldzame watervogels. Een Voie Verte leidt ons via het voormalige spoorwegviaduct over de rivier de Creuse rond de stad Le Blanc. Daarna volgt een haast vlak traject doorheen het desolate natuurpark. Geen auto, geen huis, geen mens, moederziel alleen fietsen we over eenzame wegen door de weidse natuur met links en rechts al eens een vijver. Het gehucht Bouchet, een door monumentenzorg beschermd gehucht met kasteel en natuurcentrum is gedurende 40 km de enige vorm van civilisatie. De taverne van het natuurcentrum heeft een mooi schaduwrijk terras met zicht op een vijver waaraan een leuke overdekte picknickplaats aangebracht is. Ditmaal hebben we ons bewust niet van belegde broodjes voorzien. We zijn hier al ooit geweest, toen we voor mijn toenmalige fietsgids naar Lourdes fietsten. Neen, hier eten we de specialiteit, een portie karperfrieten in bierdeeg met een mayonaise-achtige kaassaus. De woonvertrekken van de middeleeuwse abdij van Méobecq zijn een welgekomen verandering in het decor. Er volgen nog enkele dorpjes tot de bewegwijzering van ‘Indre à Vélo’ ons naar het centrum van Châteauroux leidt.
Montmorillon ligt aan de rivier de Gartempe. We passeren het Maison Dieux met historische kapel, in de middeleeuwen opgericht om pelgrims en zieken te huisvesten. Montmorillon draagt de titel van ‘Stad van het schrift en de boekhandelaars’. De smalle centrumstraatjes met vele oude boekhandels leiden voorbij de van fresco’s voorziene kerk Notre Dame naar de oude brug over de Gartempe. Nog enkele kleine lichte hellingen tussen de rivieren Gartempe en Anglin en we fietsen het regionaal natuurpark van de Brenne binnen. Een natuurgebied gevormd door mensenhanden tijdens de middeleeuwen, opgebouwd uit een mozaïek van een 2000-tal vijvers die traditioneel gebruikt werden voor de viskwekerij. Vandaag is dit gebied met een uitzonderlijke fauna en flora een uniek overwinterings- en broedgebied voor vele zeldzame watervogels. Een Voie Verte leidt ons via het voormalige spoorwegviaduct over de rivier de Creuse rond de stad Le Blanc. Daarna volgt een haast vlak traject doorheen het desolate natuurpark. Geen auto, geen huis, geen mens, moederziel alleen fietsen we over eenzame wegen door de weidse natuur met links en rechts al eens een vijver. Het gehucht Bouchet, een door monumentenzorg beschermd gehucht met kasteel en natuurcentrum is gedurende 40 km de enige vorm van civilisatie. De taverne van het natuurcentrum heeft een mooi schaduwrijk terras met zicht op een vijver waaraan een leuke overdekte picknickplaats aangebracht is. Ditmaal hebben we ons bewust niet van belegde broodjes voorzien. We zijn hier al ooit geweest, toen we voor mijn toenmalige fietsgids naar Lourdes fietsten. Neen, hier eten we de specialiteit, een portie karperfrieten in bierdeeg met een mayonaise-achtige kaassaus. De woonvertrekken van de middeleeuwse abdij van Méobecq zijn een welgekomen verandering in het decor. Er volgen nog enkele dorpjes tot de bewegwijzering van ‘Indre à Vélo’ ons naar het centrum van Châteauroux leidt.
Ètang de Cieux
regionaal natuurpark van de Brenne
Praktisch
STARTPLAATS: Châteauroux (station)
AFSTAND: 629 km
ETAPPES:
Châteauroux - Saint-Léger-Magnazeix 94,7 km
Saint-Léger-Magnazeix - Aixe-sur-Vienne 79,8 km
Aixe-sur-Vienne - Périgueux 102 km
Périgueux - Nontron 85,4 km
Nontron - Saint-Junien 70 km
Saint-Junien - Montmorillon 92,7 km
Montmorillon - Châteauroux 104 km
GPS-TRACKS: de GPS-tracks van deze meerdaagse fietslus zijn een digitale aanvulling op de fietsgids 'Op de fiets in het spoor van d'Artagnan' en worden in een aparte map meegestuurd in een LINK bij aankoop van deze fietsgids (zowel ringmapversie als digitale versie)
FIETSGIDS: Op de fiets in het spoor van d’Artagnan te bestellen op https://fiets-wandel-contreien.weebly.com/fietsgidsen-shop.html
LOGIES:
Wij logeerden in:
Best Western Plus Hôtel Colbert in Châteauroux, www.bestwestern.fr/fr/hotel-Chateauroux-Best-Western-Hotel-Colbert-93582
La Grange de Bronzeau in Saint-Léger-Magnazeix, www.lagrangedebronzeau.com
Chambres d'hôtes Limousin in Aixe-sur-Vienne, www.chambres-hotes-limousin.fr
Chambres d’hôtes Couleurs du Temps in Périgueux, couleursdutempsdordogne.blogspot.com
Hotel The Originals Saint-Junien Le Boeuf Rouge in Saint-Junien, www.leboeufrouge.com
Le Lucullus – Hôtel de France in Montmorillon, www.logishotels.com/fr/hotel/logis-hotel-de-france-rest-le-lucullus-5200?partid=661
AANREIS OPENBAAR VERVOER: Trein Brussel → Lille → Parijs → Châteauroux
Met dank voor medewerking aan Tourisme Centre-Val de Loire (www.valdeloire-france.com); Dordogne Périgord Tourisme (www.dordogne-perigord-tourisme.fr); Tourisme du Sud-Vienne Poitou (www.sudviennepoitou.com)
